Rác thải nhựa và những cách giải quyết hiệu quả

Rác thải nhựa là gì?

Rác thải nhựa là một loại rác rất khó phân huỷ, chúng có thể tồn tại hàng trăm năm và gây ra nhiều hệ lụy tiêu cực. Nếu không thực sự hiểu về loại rác thải này và  biết cách xử lý sẽ đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe và môi trường.

Chất thải nhựa là những sản phẩm làm từ nhựa đã qua sử dụng hoặc không được dùng đến, bị mang đi bỏ. Một số rác thải nhựa thường gặp như chai nhựa,  túi nhựa, cốc nhựa, ống hút nhựa,…

Đặc trưng của rác thải nhựa là có thời gian phân hủy lâu dài, một số loại rác phải tốn mát vài trăm năm đến vài ngàn năm mới có thể phân hủy hoàn toàn.

Nguồn gốc rác thải nhựa

Rác thải nhựa được thải ra từ rất nhiều nguồn khác nhau. Cụ thể:

• Rác thải nhựa từ sinh hoạt hàng ngày: Đây là loại rác thải nhựa xuất phát chủ yếu từ các khu dân cư, cửa hàng, chợ, siêu thị…. Loại rác thải này chủ yếu là túi nilon, chai nhựa, đồ chơi, ống hút, cốc sữa chua, bàn chải đánh răng…
• Rác thải nhựa từ công nghiệp: Đây là loại rác thải phát sinh từ hoạt động sản xuất tại các nhà máy, xí nghiệp, khu công nghiệp…
• Rác thải nhựa y tế: Nguồn rác thải này có số lượng khá lớn, do đặc thù của ngành y tế là cần sử dụng nhiều đồ dùng 1 lần để giúp giảm nguy cơ lây nhiễm, đảm bảo an toàn trong khám chữa bệnh. Các loại rác thải nhựa y tế như bao gói đựng vật tư y tế, kim tiêm, dụng cụ đóng gói thuốc…
• Ngoài ra rác thải nhựa còn có nguồn gốc từ các khu du lịch, khu vui chơi giải trí, trường học….

Mất bao lâu để rác thải nhựa phân hủy

Với thực trạng chất thải nhựa đáng lo ngại thì việc quan tâm đến thời gian phân hủy của nhựa cũng rất cần thiết để biết cách thay đổi lối sống sinh hoạt.

Các sản phẩm từ nhựa thường có các cột mốc thời gian tiêu hủy khác nhau, tùy thuộc vào cấu trúc và nguyên liệu tạo nên chúng. Tuy nhiên, nhìn chung thì thời gian để phân hủy của nhựa là rất lâu, có thể lên đến hàng nghìn năm.

Ví dụ: Bao nhựa có thời gian phân hủy là khoảng 10 hoặc 100 năm tùy thuộc vào điều kiện môi trường đại dương. Đặc biệt, chúng chỉ phân hủy khi có sự tác động của ánh sáng mặt trời. Chai nhựa có thời gian phân hủy có thể lên đến 500 hoặc 1000 năm, của ống hút nhựa có thể lên tới 100 – 500 năm, tùy thuộc vào điều kiện môi trường đại dương.

Tình trạng ô nhiễm rác thải nhựa hiện nay

Từ lâu, rác thải nhựa vẫn luôn là mối lo ngại đến sức khỏe của con người và môi trường. Mỗi năm trên thế giới có tới 300 triệu tấn rác thải nhựa thải ra môi trường. Chỉ riêng tại Việt Nam, trung bình mỗi năm có khoảng 1,8 triệu tấn rác nhựa, trong đó phần lớn là  túi nilon. Mỗi hộ gia đình Việt Nam trung bình sử dụng khoảng một kg túi nilon mỗi tháng, hơn 80% trong số đó đều bị thải bỏ sau khi sử dụng một lần.

Rác thải nhựa sử dụng 1 lần tác động trực tiếp đến sức khỏe con người và loài sinh vật khác, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Điều nguy hiểm nhất của rác thải nhựa là khó phân hủy. Ngay cả khi được chôn lấp vào bùn đất thì chúng vẫn có thể tồn tại hàng trăm nghìn năm,  gây thay đổi tính chất vật lý của đất, làm xói mòn đất, khiến đất không giữ được nước và chất dinh dưỡng, ngăn cản oxy đi qua đất, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự sinh trưởng của cây trồng, cản trở sự sinh trưởng và phát triển của thực vật….

Rác thải nhựa có tác hại như thế nào?

Những tác hại của rác thải nhựa với sức khỏe con người

Rác thải nhựa có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của con người như:

• Quá trình phân huỷ một số loại rác thải nhựa sản sinh ra chất độc hại cho sức khỏe con người. Trong nhựa có chất độc hại DOP gây nguy hiểm cho thai nhi và trẻ nhỏ.
• Rác thải nhựa gây ô nhiễm nguồn nước, không khí, ảnh hưởng rất lớn đến sự sinh trưởng và phát triển của động, thực vật. Nó có thể gây ra một số bệnh lý như tiêu chảy, sốt, ho và cảm lạnh, đau đầu, gà-guinea … cho những người đang sinh sống ở gần môi trường xảy ra ô nhiễm rác thải nhựa.
• Rác thải nhựa có thể tan chảy ở nhiệt độ từ 70 – 800 độ C, lẫn vào thực phẩm rồi vào cơ thể, tích lũy dần và gây ra nhiều căn bệnh nguy hiểm.

Những tác hại của rác thải nhựa với môi trường và động vật

Không chỉ gây hại cho sức khỏe con người mà rác thải nhựa còn ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường và độc vật. Cụ thể:

• Rác thải nhựa làm thay đổi tính chất vật lý, sinh hóa của nước, khiến đất bạc màu, gây xói mòn đất, đất “vô sinh”, từ đó ảnh hưởng đến sự phát triển của cây trồng.
• Rác thải nhựa gây tắc nghẽn cống rãnh, lũ lụt, ngập úng ảnh hưởng nghiêm trọng tới cảnh quan môi trường.
• Rác thải nhựa trôi nổi trên biển khiến các vi sinh vật ăn phải hoặc mắc phải, ảnh hưởng đến tính mạng. Theo thống kê, mỗi năm có tới 1,5 triệu động vật trên biển bị chết do  ngộ độc nhựa (Theo “Mạng thông tin và bảo vệ môi trường”).

Những cách giải quyết rác thải nhựa hiệu quả

Xử lý rác thải nhựa đúng cách là biện pháp hữu hiệu nhất để giảm lượng rác thải nhựa, bảo vệ môi trường và sức khỏe của con người. Dưới đây là một số cách giải quyết loại rác thải này mà bạn có thể tham khảo:

Chôn lấp

Hiện nay cách xử lý rác thải nhựa (rác thải từ sinh hoạt, rác thải trong sản xuất) phổ biến nhất là chôn lấp tự nhiên. Mặc dù phương pháp xử lý này ít nhiều vẫn tác động đến môi trường, tuy nhiên do hạn chế về nguồn lực và kinh phí nên đây được xem là giải pháp tối ưu.

Thiêu đốt

Thiêu đốt rác thải nhựa chỉ phù hợp với những quốc gia tiên tiến, phát triển bởi chi phí tiêu thụ là khá cao. Việc thiêu đốt cần thực hiện ở những nơi xa dân cư và phải có quy trình thiêu đốt chuyên nghiệp. Hiện nay, một số tỉnh thành ở Việt Nam đã áp dụng phương pháp này nhưng chủ yếu để xử lý rác thải nguy hại. Ngoài ra người dân cũng cần chú ý là không nên tự thiêu đốt rác thải nhựa bởi trong quá trình đốt sẽ thải ra một số chất độc hại như VOCs, dioxin…ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người.

Phân loại từ đầu nguồn

Việc phân loại rác thải nhựa tại nguồn góp phần nâng cao nhận thức, giúp tiết kiệm tài nguyên, giảm thiểu ô nhiễm môi trường mà mang đến những lợi ích cho chính chủ nguồn thải do việc tận dụng phế liệu tái chế và phân nhân tạo.

Tái chế

Phương pháp xử lý này được áp dụng khá phổ biến và được ưu tiên lựa chọn. Bằng cách này có thể hoàn toàn tận dụng rác thải nhựa để tạo ra những sản phẩm mới có ích khác. Tái chế rác thải nhựa được đánh giá cao bởi nhiều ưu điểm nổi bật như làm sạch môi trường, tiết kiệm nguồn tài nguyên, tạo việc làm cho người lao động… Tuy nhiên ở Việt Nam, phương pháp này còn gặp nhiều khó khăn do rác thải vẫn chưa được phân loại tại nguồn.

Việc loại bỏ hoàn toàn rác thải nhựa ra khỏi cuộc sống là việc làm không khả thi ở thời điểm hiện tại. Do đó, để hạn chế loại rác thải này thì chúng ta cần áp dụng các biện pháp sau:

• Giảm số lượng rác thải nhựa phát sinh: Mỗi người cần thay đổi thói quen và hành vi, hạn chế sử dụng đồ dùng làm từ nhựa và chỉ sử dụng nhựa khi thực sự cần thiết. Hãy xây dựng thói quen tốt như sử dụng túi vải, đồ dùng bằng sứ, thủy tinh, gỗ, sản phẩm sinh học có thể phân hủy hoàn toàn.
• Tái sử dụng khi có thể:  Dù có tác động không tốt đến môi trường thì không thể phù nhận rằng đồ nhựa có khả năng chống chịu tốt và bền. Do đó, hãy tái chế và sử dụng lại những đồ nhựa trong cuộc sống hàng ngày để giải thiểu lượng rác thải nhựa.
• Thu gom và tái chế: Việc phân loại và thu gom từ đầu nguồn giúp giảm số lượng rác thải nhựa, đồng thời tiết kiệm tối đa chi phí sản xuất mới…
• Nâng cao ý thức người dân: Có thể nói ý thức của mỗi người dân là yếu tố quyết định đến việc giảm rác thải nhựa ra môi trường. Do đó, các bộ, ban, ngành cùng các doanh nghiệp… cần phải đồng lòng, chung tay tuyên truyền và giáo dục từng người dân.

Tổng kết

Có thể thấy, rác thải nhựa xuất phát từ nhiều nguồn khác nhau và ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, môi trường xung quanh. Ô nhiễm rác thải nhựa có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng và phương pháp xử lý rác thải nhựa đúng cách là ưu tiên hàng đầu hiện nay để góp phần bảo vệ môi trường. Do đó, mỗi người hãy chung tay, thay đổi từ hôm nay để có một cuộc sống tốt đẹp hơn, một môi trường trong lành.